Europees Parlement zet historische stap voor geestelijke gezondheid als 2023 afloopt

Het verslag, geleid door S&D-rapporteur Sara Cerdas en gestemd op 12 december, kreeg 482 stemmen voor, 94 tegen en 32 onthoudingen. Deze stemming was een historisch moment voor het Europees Parlement, omdat het een gezamenlijke inzet toonde om geestelijke gezondheid aan te pakken. 

Objectieven en aanbevelingen van het verslag

Zoals benadrukt in ons vorige artikel, gepubliceerd in november 2022, is geestelijke gezondheid, als een van de snelst groeiende gezondheidslasten in Europa en de rest van de wereld, een dringende zorg. Zo werd geschat dat geestelijke gezondheidsproblemen in verband worden gebracht met een totale kostenpost van meer dan 600 miljard euro (> 4% van het BBP) in de 28 EU-landen en verantwoordelijk zijn voor 1/3 van alle handicaps, 15% van alle ziekenhuiskosten en ¼ van alle medicijnkosten. 

Deze economische gevolgen zijn nauw verweven met belangrijke sociaaleconomische problemen, waaronder werkloosheid, sociale en economische ongelijkheid, een laag inkomen, een slechte lichamelijke gezondheid, moeilijke levensomstandigheden, een verminderde levenskwaliteit en een alomtegenwoordig stigma.  

Het verslag erkent de wijdverspreide impact van geestelijke gezondheidsproblemen en wil deze crisis aanpakken door: 

1. Het stimuleren van EU-initiatieven: Het rapport roept op tot meer directe financiering om de Europese Unie de middelen te geven om effectief te reageren op de crisis in de geestelijke gezondheid.  

2. Sociale determinanten te identificeren: Het probeert de sociale determinanten van geestelijke gezondheid en de meest kwetsbare groepen en situaties te identificeren. Het uiteindelijke doel is om concrete acties voor te stellen om deze problemen te verminderen, zoals verwoord door Sara Cerdas. 

Deze doelstellingen zijn verder verfijnd tot gerichte aanbevelingen voor specifieke sociale groepen en onderwerpen, in overeenstemming met het overkoepelende doel van het rapport om een brede en intersectorale benadering van geestelijke gezondheid te bevorderen, ook wel bekend als 'Mental Health in All Policies' (MHiAP). Deze omvatten in het algemeen, 

• Samenwerking: Het aanmoedigen van samenwerking tussen de gezondheidszorgsector en andere relevante sectoren zoals sociale diensten, huisvesting, werkgelegenheid en onderwijs om de verschillende determinanten van geestelijke gezondheid beter te begrijpen.  

• Ongelijkheden aanpakken: Het aanpakken van sociale ongelijkheid, armoede en discriminatie terwijl sociale en arbeidsrechten worden gewaarborgd, toegang tot cultuur wordt verzekerd en een gezonde omgeving wordt bevorderd.  

• Bevorderen van beschermende factoren: Het belang benadrukken van toegang tot gezondheidszorg, betaalbare voeding en huisvesting, voldoende inkomen en veilige openbare ruimten.  

• Levensloopbenadering: Investeren in diensten die zich richten op alle levensfasen en het creëren van een leeftijdsvriendelijke omgeving om mentaal welzijn te bevorderen.  

• Verbeterde toegang tot diensten: Het verbeteren van de toegang tot geestelijke gezondheidsdiensten, met name voor kwetsbare bevolkingsgroepen (zoals kinderen, adolescenten, jonge volwassenen, LGBTQIA+ gemeenschap, ouderen) en mensen met specifieke medische aandoeningen. 

Specifiekere acties zijn onder meer de noodzaak om onderzoek en wetenschappelijke kennis te bevorderen om het samen voorkomen van geestelijke en lichamelijke gezondheidsproblemen te voorkomen en om volgend jaar uit te roepen tot het Europees Jaar van de geestelijke gezondheid. Daarnaast verwelkomt het rapport de toewijzing van 765 miljoen euro via de programma's Horizon 2020 en Horizon Europa om onderzoeks- en innovatieprojecten gericht op geestelijke gezondheid te ondersteunen en vraagt het om de invoering van een beoordeling van de gevolgen voor de geestelijke gezondheid om het effect van verschillende EU-maatregelen, beleidsmaatregelen en financieringsprogramma's te evalueren. 

Volgende stappen

Nu het verslag in handen is van de Raad en de Commissie, hebben we nog een lange weg te gaan voordat we tastbare resultaten kunnen zien. Toch betekenen deze stemming en de uitgebreide aanbevelingen in het verslag een belangrijke stap voorwaarts ten opzichte van het moment waarop de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, aanvankelijk een strategie voor geestelijke gezondheid aankondigde tijdens haar State of the Union-toespraak in september 2022. Schuttelaar & Partners zal de ontwikkeling van dit initiatief nauwlettend blijven volgen, evenals de maatregelen die door individuele lidstaten worden genomen om het geestelijk welzijn voor alle burgers te verbeteren.